EŞARİLİĞİN İTİKAT ANLAYIŞI

EŞARÎ’NİN EL-İBANE AN USULİ’D-DİYANE ADLI ESERİNDEN “EŞ‘ARÎ İTİKADI” 
Not. Büyük harflerle yazdıklarıma lütfen dikkat ediniz. Eş‘arîlik İslam dünyasının dominant mezhebidir. Mesela Kur’an ezelidir (daha evren yaratılmadan önce Levh-i Mahfuza her bir harfi Kafdağı kadar harflerle yazılmıştır) demezseniz sizi kafir kategorisine dahil etmektedir.

1- Allah’ı, meleklerini, kitaplarını, elçilerini, Allah’tan getirdiklerini, sika/güvenilir ravilerin Rasulullah’tan rivayet ettiklerini, bunlardan hiçbir şeyi reddetmeksizin ikrar ederiz.

2- Allah azze ve celle birdir, O’ndan başka ilah yoktur, tektir, samettir, ne eş ne de çocuk edinmiştir.

3- Muhammed O’nun kulu ve rasulüdür. Onu hüda/Kur’an ve hak din ile gönderdi. 

4- Cennet ve cehennem haktır.

5- Kıyamet gelecektir, ondan hiçbir şüphe yoktur. Allah kabirlerdekileri diriltecektir.

6- ALLAH ARŞA İSTİVA ETMİŞTİR.
7- O’NUN –KEYFİYETSİZ- VEÇHİ (YÜZÜ) VARDIR.
8- O’NUN –KEYFİYETSİZ- İKİ ELİ VARDIR.
9- O’NUN –KEYFİYETSİZ- GÖZÜ VARDIR.
10- Allah’ın isimleri O’nun gayrıdır diyenler sapık olmuşlardır.
11- O’nun ilim sıfatı vardır.
12- Allah’ın sem’, basar sıfatları vardır. Bunları Mutezile, Cehmiyye ve Hariciler gibi inkar etmeyiz.
13- Allah’ın kuvveti vardır.

14- ALLAH KELAMI (KUR’AN) GAYRİ MAHLUKTUR. YARATILMAMIŞTIR.

15- Yeryüzünde hayır ve şer namına olan her bir şey Allah’ın dilemesiyle olmuştur! Eşya Allah’ın dilemesiyle olur. Hiç kimse herhangi bir şey yapmaya güç yetiremez, Allah onu yapmadan önce.
16- Allah’tan müstağnî olmayız. Allah’ın ilminden çıkmaya kadir değiliz.
17- Allah’tan başka halik yoktur. Kulun fiilleri Allah’ın yaratması ve takdiriyledir. Kullar herhangi bir şey yaratmaya kadir değillerdir, aksine onlar yaratılmışlardır.

18- Allah müminleri taatine muvaffak kılmış, onlara lütfetmiş, onlara nazar etmiş (inayet etmiş), ıslah etmiş ve hidayet etmiştir. KAFİRLERİ SAPITMIŞTIR, ONLARA HİDAYET ETMEMİŞ, ONLARA İMANI LÜTFETMEMİŞTİR. BAĞIŞLAMAMIŞTIR. Ehl-i zeyg ve bidat taifesinin zannettiği gibi değil. Şayet Allah onlara lütfetseydi ve ıslah etseydi (yardım etseydi) mutlaka Salihlerden olurlardı, onlara hidayet etse mutlaka hidayete erenlerden olurlardı. Şayet Allah kafirleri ıslah etmeyi takdir etseydi ve lütfetseydi mümin olurlardı. Lakin Allah önceden bildiği üzere onların kafir olmalarını dilemiştir. Onlara yardım etmemiş ve kalplerini mühürlemiştir. 

19- Hayır ve şer Allah’ın kazası ve kaderiyledir. Biz Allah’ın kaza ve kaderine, hayır ve şerrine, acısına ve tatlısına inanırız. Biliriz ki, hata ettiğimiz şey başımıza gelmedi. Ve yine biliriz ki başımıza gelen hata ettiğimiz için değildir. Kullar –Allah dilemedikçe-kendilerine fayda ve zarar vermeye malik değildir. Biz tüm işlerimizde Allah’a sığınırız. Her vakit O’na olan muhtaç olduğumuzu kabul ederiz. (not. 19. maddenin "Biliriz ki,.." başlayan cümlenin çevirisinden emin değilim.)

20- Ve şöyle deriz; KUR’AN ALLAH KELAMIDIR, MAHLUK DEĞİLDİR. KİM Kİ, KUR’AN MAHLUK DERSE KAFİR OLUR.

21- BİZ ALLAH’IN AHİRETTE –DOLUNAY GECELERİNDE AYIN GÖRÜLDÜĞÜ GİBİ- BAŞ ÜZERİNDEKİ GÖZLE GÖRÜLECEĞİNİ KABUL ETMİŞİZDİR. Rasulullahtan gelen rivayetlerde olduğu üzere Müminler O’nu göreceklerdir. Müminler cennette O’nu görürken, kafirler O’nu görmekten engellenmişlerdir. Musa (as) Allah’tan O’nu dünyada görmek istedi. Allah da dağa tecelli etti ve dağ un ufak oldu. Ki; Musa O’nun dünyada görülemeyeceğini en iyi bilen kimsedir.
22- Kıble ehlinden hiç kimseyi zina, hırsızlık ve içki içmek gibi bir günahı yüzünden tekfir etmeyiz! Hariciler bunları yapanları kafir saydılar. Biz şöyle deriz; zina, hırsızlık ve bunun benzeri, bu büyük günahlardan birini işleyen, bunları helal sayarsa ve haram olmadığına itikat ederse kafir olur.

23- İslam imandan daha geniştir deriz. Her islam iman değildir.

24- Allah kalpleri halden hale çevirir. “Kalpler Rahman’ın iki parmağı arasındadır. O gökleri bir parmağı, yerleri bir parmağı üzerine koyar.” (hadis)

25- Tevhid ehlinden ve imana yapışmış hiç kimseyi cennete veya cehenneme koymayız. Ancak rasulullah’ın cennetle müjdeledikleri hariç. Günahkarlar için cenneti umarız ve onların cehennemde azap görmelerinden korkarız. Biz Peygamberin şefaatiyle Allah’ın cehennemden bir kavmi/toplumu çıkaracağına inanırız. 

26- KABİR AZABINA, HAVUZA, MİZAN’IN HAK OLDUĞUNA, SIRAT KÖPRÜSÜNÜN HAK OLDUĞUNA, ÖLDÜKTEN SONRA DİRİLMENİN HAK OLDUĞUNA İNANIRIZ. Kİ ALLAH KULLARINI (SIRAT KÖPRÜSÜNDE OLDUĞU SÖYLENEN YEDİ) DURAKTA DURDURACAK VE MÜMİNLERİ HESABA ÇEKECEKTİR.

27- İman söz ve ameldir, artar ve eksilir. Bu konuda sahih rivayetlere inanırız.

28- Selefi sevmeyi din edinmişizdir. (Boynumuza borç biliriz) Allah onları Nebi’sinin arkadaşlığına seçmiştir. Allah’ın onları övdüğü gibi bizde onları överiz. Hepsini severiz.

29- Rasulullah’tan sonra fazıl imam Ebûbekir’dir. Allah onunla dini aziz kılmış, mürtedleri mağlup etmiştir…Sonra Ömer, sonra Osman ve Ali…Aşere-i mübeşşere’nin cennetlik olduğuna şahitlik ederiz…

30- NAKİL/HADİS EHLİNİN TESBİT ETTİĞİ TÜM RİVAYETLERİ TASDİK EDERİZ. ALLAH’IN DÜNYA SEMASINA HER GECE NÜZUL ETMESİNİ (İNMESİNİ), VAR MI İSTEYEN, VAR MI İSTİĞFAR EDEN? VE DALALET EHLİNİN HİLAFINA DİĞER NAKLEDİLENLERE İNANIRIZ.

31- İhtilaf ettiğimiz şeylerde Allah’ın kitabına ve Peygamberimizin sünnetine, icma-i müslimîne itimad ederiz. Allah’ın dininde O’nun izin vermediği bidatlere uymayız. (İçtihat yapmaz, rivayetlerle amel ederiz) bilmediğimiz şeyleri Allah hakkında söylemeyiz.

32- Allah kıyamet günü gelir. Kullarına dilediği gibi yaklaşır.
33- Her bir iyi veya facir imamın arkasında cuma namazı, bayram namazı ve diğer namazları kılmak bizim dinimizdendir. Abdullah b. Ömer’in Haccac-ı Zalim’in arkasında namaz kıldığı rivayet edilmiştir. 

34- Topuklar üzerine meshetmek –bunu inkar edenlerin hilafına- hazarda ve seferde sünnettir.

35- Müslümanların idarecilerine /imamlarına dua etmeyi münasip görürüz. Onların imametlerini ikrar ederiz. Eğer onların istikametti terk ettiklerini görürsek onlara karşı gelmeyi/isyan etmeyi sapıklık olarak görürüz. Onlara kılıç çekmeyiz ve fitne zamanında savaşmayı terk ederiz.

36- DECCAL’İN ÇIKACAĞINI KABUL EDERİZ.

37- KABİR AZABINA, MÜNKER VE NEKİR’İN KABİRLERDE MEDFUN OLAN KİMSELERİ HESABA ÇEKECEĞİNE İNANIRIZ. 

38- MİRAÇ HADİSİNİ TASDİK EDERİZ.

39- UYKUDA GÖRÜLEN RÜYALARIN ÇOĞUNU ONAYLARIZ. (DOĞRU OLARAK KABUL EDERİZ) BU SEBEPLE TEFSİR/AÇIKLAMA OLARAK İKRAR EDERİZ.

40- SADAKA VE DUANIN MÜSLÜMANLARIN MEVTALARINA FAYDA VERECEĞİNE İNANIRIZ.

41- DÜNYADA SİHİR VE SİHİRBAZLARIN OLDUĞUNU TASDİK EDERİZ. SİHİR DÜNYA DA ETKİ ETMEKTEDİR, MEVCUTTUR.

42- Ehl-i kıbleden facir olsun, iyi kimse olsun her birinin cenaze namazını kılarız.

43- Cennet ve cehennemin şu an mevcut olduğunu ikrar ederiz.

44- Kim ölürse veya öldürülürse eceliyle ölmüş veya öldürülmüştür.

45- Rızıklar Allah tarafındandır. Allah kullarını –haram olsun helal olsun- onlarla rızıklandırır.

46- ŞEYTAN İNSANA VESVESE VERİR, ŞÜPHEYE DÜŞÜRÜR VE MUTEZİLE VE CEHMİYYE’NİN HİLAFINA İNSANI ÇARPAR. 

47- SALİH KİMSELERİN (EVLİYALARIN) ALLAH TARAFINDAN AYETLERLE (MUCİZELERLE) AYRICALIKLI KILMASI VE ONLARI GALİP GETİRMESİNİ CAİZ GÖRÜRÜZ. 

48- MÜŞRİKLERİN ÇOCUKLARI HAKKINDA HÜKMÜMÜZ ŞUDUR; ALLAH AHİRETTE ONLARI CEHENNEM/ ATEŞTE YAKACAK, SONRA ONLARI CEHENNEME FIRLATACAKTIR. RİVAYET OLUNDUĞU ÜZERE…

49- Allah kullarının ne yapmakta olduklarını, ne yapacaklarını, olanı ve olacakları ve olmayacakları, şayet olacaklarsa nasıl olacaklarını da bilir.

50- Biz imamlara taati, Müslümanlara nasihati kabul ederiz.

51- Her bir bidate çağırandan uzaklaşmayı ve Ehl-i ehvâ (Sevgi-muhabbet ehli) ile beraber yürümeyi doğru buluyoruz.